Misafir
Misafir
 | | Konu: Pullarla Türk Havacılığı Salı Tem. 17, 2007 9:19 pm | |
|
Geçmişte posta gönderilerinin
üzerine yapıştırılan kimi pullar, bugün Türk havacılık tarihini
yansıtan minik birer belge niteliğinde... Aldığınız mektupların veya
kartpostalların üzerlerindeki pullara hiç dikkatlice baktınız mı?
Zarflara yapıştırılan; kimi zaman bir kentten bir başka kente, kimi
zaman da bir ülkeden bir başka ülkeye seyahat eden pullar üzerinde
neler yok ki... Geldiği ülkenin para
birimi, ne şekilde yönetildiği, ulusal günleri, coğrafyası, doğasında
barındırdığı hayvan ve bitkileri, tarihi ören yerleri, anıtları,
kostümleri ve daha pek çok şeyi sergiler posta pulları... Kısacası, bu
cicili bicili küçük kâğıtlar, ait oldukları ülkelerin tarihini yansıtan
minik birer belgesel doküman niteliği taşırlar. Biz de bu yazımızda,
posta pulları üzerinde sergilenen Türk havacılık tarihini yansıtacağız.
 ...
kez 1840 yılında İngiltere'de kullanılır posta pulları. Bu tarihten 63
yıl sonra da, 'uçak' adını verdiği aygıtla göklerde dolaşmaya başlar
insanoğlu. 17 Aralık 1903 tarihinde Amerika'da Wright Kardeşler
tarafından motorlu uçakla gerçekleştirilen ilk uçuş, kısa bir süreç
içinde öteki gelişmiş ülkelerin de bu alanda atılımlar
gerçekleştirmelerini sağlar. Fransa, Almanya, İngiltere, İtalya gibi
ülkeler ilk havacılık teşkilatlarını oluştururlar.
Türklerde havacılık tarihinin, 17.
yüzyılda kartal tüylerinden yaptığı kanatlarla Galata Kulesi'nden
Üsküdar'daki Doğancılar Meydanı'na başarılı bir uçuş gerçekleştiren
Hezarfen Ahmed Çelebi ile başladığı kabul edilir. Gerçek anlamda Türk
havacılık tarihinin başlangıcı ise, 1911 yılıdır. Bu tarihte, dönemin
Harbiye Nazırı Mahmut Şevket Paşa'nın girişimleriyle ilk uçaklar satın
alınıp, Osmanlı Hava Kuvvetleri kurulur. Dönemin en yeni teknolojisiyle
üretilen uçaklar satın alınır, pilotların yetiştirilmesine önem verilir
ve yepyeni hava meydanları açılır...
Dünya genelinde havacılık alanında
tüm bu gelişmeler yaşanırken, uçaklar, ülke savunmasının yanı sıra bir
başka görevi daha üstlenirler: 'Posta taşıyıcılığı'. Havacılık
teşkilatlarını kuran ülkeler, bir yerden kilometrelerce uzaktaki bir
başka yere gönderilen postaların 'hızlı' ulaşımını sağlamak için
uçakları kullanmaya yönelirler. Ve böylece 'hava postası' uygulaması
başlatılmış olur.
 ...
ilk resmi uçak postası, 18 Şubat 1911 tarihinde Hindistan'da taşınır.
'Humber-Sommer' tipi uçakla, altı bin mektup ve posta kartı
Allahabad'dan alınarak beş mil uzaklıktaki Naini'ye götürülür.
Türkiye'nin ilk uçak postası ise, 12 Şubat 1914 tarihinde, Pilot
Yüzbaşı Nuri ve Gözlemci Yüzbaşı İsmail Hakkı beylerin kullandığı Prens
Celaleddin adlı uçakla Lefke-Bilecik arasında taşınır.
Normal posta ücretinden biraz daha
yüksek tarifeli olan hava postası iletilerindeki pullarda; uçak, balon,
zeplin ve kuş gibi temalar kullanılır genelde. İnsanları cezbeden uçma
eylemi, hava posta taşımacılığının başlamasıyla birlikte, pul toplayan
koleksiyonerlerin de büyük ilgisini çeker. Kısa bir süre sonra da
'filateli' olarak da adlandırılan pul koleksiyonculuğunda
'aerofilateli' adı verilen bir dal ortaya çıkar.
Üzerinde havacılık temasının
bulunduğu ilk resmi uçak posta pulu, 1917 yılında, İtalya Posta İdaresi
tarafından, Torino-Roma deneme uçuşu anısına bastırılır. Bunları diğer
ülkelerin çıkardığı pullar izler ve hava postası adı verilen uçak
pullarının çıkartılması günümüze dek devam eder.
 ... 
tedavüle çıkartılan ilk uçak posta pulları, 1934 yılında Devlet Hava
Yolları'nın gerçekleştirdiği İstanbul-Ankara seferi nedeniyle
hazırlanan Birinci Uçak Serisi'dir. Beş pulluk bu seri, aslında 1930
yılında çıkartılan 22 parçalık posta serisinden arta kalan parçalar
üzerine yapılan uçak resmi ve yeni ücret şeklindeki sürşarjlardan
oluşur.
Üzerinde uçak teması bulunan ilk
seri ise, 1926 yılında Türk Tayyare Cemiyeti, günümüzdeki adıyla Türk
Hava Kurumu için bastırılan dört pulluk yardım pullarıdır. Milli
bayramlar gibi özel günlerde mektupların üzerindeki normal posta
pullarının yanına yapıştırılan, ayrıca tapu belgelerinden noterlik
kağıtlara kadar birçok resmi evrak üzerinde kullanılan bu pullar,
'aerofilateli' koleksiyonlarında önemli bir yer oluşturur.
 ...
gerek posta, gerekse Türk Hava Kurumu pulları olmak üzere havacılıkla
ilgili 140 kadar pul çıkarılır, bunun yanı sıra, çoğunluğu Türk Hava
Yolları'nın ilk sefer uçuşları anısına elliden fazla özel filatelik
damga da kullanılır. Bunlardan birçoğu hava postasında kullanılırken
bir kısmı da Sivil Havacılık etkinliklerinden hava sporlarının
tanıtımına dek, geniş bir yelpaze içinde yer alan anma pulları olarak
basılır. İlk özel filatelik damga da, Devlet Hava Yolları'nın 1 Temmuz
1933 tarihinde gerçekleştirmiş olduğu, İstanbul-Roma arasında yapılan
ilk uçuş sırasında kullanılır. İlk uçuş damgalarıyla gönderilmiş
mektuplar, günümüzde nadir ve değerli filatelik belgeler arasında yer
almaktadır.
pulları üzerindeki kompozisyonlarda, Hezarfen Ahmed Çelebi'nin kartal
kanatlarıyla gerçekleştirmiş olduğu ilk uçuştan Türk Hava Kuvvetleri ve
Türk Hava Yolları'nda kullanılmış değişik tipteki uçaklara; Hava
Kurumu'nun spor etkinliklerinden hava meydanlarına, havacılık
kongrelerinden Hava Akrobasi Timi'ne dek Türk havacılık tarihi ile
ilgili pek çok detay yansıtılmakta, kimi pulların üzerinde de uçmanın
sembolü 'kuş' kompozisyonları yer almaktadır. İşte bu pullara bakarak
havacılıkta kaydedilmiş olan gelişim konusunda bilgi sahibi olmak
mümkün.
 ... 
yaygınlaşması ve teknolojinin getirdiği süpersonik (sesten hızlı)
uçakların kullanımıyla, artık birçok ülkenin postalarında mektup türü
gönderiler için normal ya da uçak tercihi gibi bir ayrım kalmadı.
Dolayısıyla, özel uçak posta pullarının azalmasıyla, bu tür pullar
artık sadece koleksiyonlarda yaşıyor. Ama havacılık ve uzay temalı
pullar ne mutlu ki her zaman var olmaya devam edecek.
|
|
